de Tagagemaquette

De ontdekking rond 1930 van een stadsmaquette van Maastricht uit 1752 op de zolders van het immense Hôtel des Invalides in Parijs leidde tot een blijvende fascinatie van de Maastrichtenaren voor de bijna vergeten kunstdiscipline van de maquette. Een van de mensen die gegrepen werden door het maquettevirus was Beyartbroeder Sigismund Tagage. Hij begon in 1947 aan de bouw van een maquette van Maastricht en de omringende vestingwerken. Tagage dook in het verleden en creëerde van daaruit zijn droombeeld: Maastricht van vóór het beleg van 1794, de omringende fortificaties in de toestand van 1825. Misschien is die eigenzinnige benadering van de geschiedenis er wel de oorzaak van geweest dat er altijd wat minachtend naar de Tagage-maquette is gekeken. 'Er zaten teveel fouten in', zo luidde de opvatting van veel 'deskundigen' en andere betweters. Maar het monnikenwerk van Tagage is helemaal niet bedoeld als een strikte nabootsing van de  fysieke bouwgeschiedenis. De maquette is een subjectief portret van de levende stad Maastricht en daarmee een uiting van beeldende kunst. Per definitie kan in een kunstwerk nooit sprake zijn van 'fouten'. Een kunstenaar is er immers niet aan gebonden om alleen een fysieke werkelijkheid uit te beelden. Bovendien hoeft een kunstwerk niet alleen antwoorden te geven maar mag ook vragen oproepen.

In 1957 was de Tagagemaquette voor het eerst op een tentoonstelling te zien. Daarna verdween het werk op de zolders van het Bonnefantenmuseum in de Maastrichtse binnenstad. Achttien jaar later wist een stichting het museum zo ver te krijgen de maquette in bruikleen af te staan voor een permanente expositie in de Helpoort in Maastricht. De maquette trof ik daar in 1987 bij toeval aan in kommervolle omstandigheden. Ik bracht hem onder bij de stichting Maastricht Vestingstad, een organisatie waarvan ik zelf een tijdlang bestuurslid was. Op die manier kon in elk geval verder verval worden voorkomen in afwachting van een restauratie. Vijfentwintig jaar lang bleek het niet mogelijk die daadwerkelijk in gang te zetten. Er was geen geschikte ruimte, er waren geen financiële middelen en er waren geen gekwalificeerde vrijwilligers voorhanden. Maar vooral de technische aspecten van een conserverende restauratie vormden lange tijd het belangrijkste struikelblok. De maquette is vervaardigd uit materialen die in de restauratiewereld volkomen onbekend zijn. Zo is de ondergrond van zachtboard gemaakt; een materiaal dat nooit eerder in een restauratieatelier onder handen is genomen. Jarenlang voorzichtig experimenteren en onderzoeken leidde tot een methode die enerzijds het afbrokkelen stopt, en anderzijds de oorspronkelijke kleuren en afwerking vrijwel intact laat. Daarna was het weer jaren wachten op tijd, geld en vooral hulpkrachten. Maar sinds januari is het dan toch eindelijk zover. De Tagagemaquette is begin januari overgebracht naar de projectruimte van het Ainsi Cultuurhuis in Maastricht en wordt stukje bij beetje gereinigd, geconserveerd en gerestaureerd in een projectruimte die beschikbaar werd gesteld door Stichting Ateliers Maastricht. Het is een 'open atelier'. Belangstellenden zijn dus van harte welkom!

Wilt u een uniek kijkje nemen in de wondere wereld van de maquette? Welkom! Maar mail of bel altijd even tevoren: huismethethandje@paul-tieman.nl of 06-22300859.
Bij de foto's, van boven naar onder:
- De Tagagemaquette in 1957.
- Het stadsdeel Wyck op de maquette, omstreeks 1955.
- Hetzelfde maquettedeel 55 jaar later.
- Bastion Sint Maarten op de Tagagemaquette vóór aanvang van de restauratie.
- Dezelfde plek tijdens de restauratie. Voor het conserveren van de ondergrond moeten alle gebouwen tijdelijk worden verwijderd.
- Een deel van de stadsomwalling vóór en ná de reiniging.