dinsdag 18 oktober 2011

De klassieke maquette - of niet?




Lang geleden was ik in het atelier van het Musée des Plans-Reliefs in Parijs, een maquettemuseum dat zijn gelijke niet kent in de wereld. Ik mocht daar een week of wat 'de kunst afkijken'. Kunst? Zeker! De tientallen stadsmaquettes die de kern van de Parijse collectie vormen kwamen eeuwen geleden tot stand door toedoen van 'artistes', kunstenaars in dienst van de Franse overheid. Het creëren van maquettes is een van de oudste kunstdisciplines die er bestaan, en zeker vanaf de renaissance werden maquettebouwers beschouwd als portrettisten van de bouwkunst. Maar rond 1850 veranderde dat. De dictatuur van de opkomende kunstacademies en gezaghebbende musea, met hun eenzijdige voorkeur voor schilder- en beeldhouwkunst verbande de maquettekunst in naar het rijk der ambachten. Maquettes waren dienstbare werkstukken en zeker geen zelfstandige kunstwerken, zo vond de benepen artistieke wereld anderhalve eeuw lang. De sterk toegenomen diversiteit in de kunstwereld biedt de laatste jaren echter weer mogelijkheden voor een herwaardering van deze oeroude kunstvorm, waarin ik me al sinds mijn jeugd uitdruk.
Mijn werk is altijd sterk beïnvloed geweest door dat van de Franse 'artistes'. Mijn voorliefde voor papier en hout, het aanbrengen van gelaagdheid door selectieve detaillering, abstractie in kleurgebruik en het werken met textuele elementen getuigen daarvan.
Toen ik in 1988 de grondslagen legde voor het project Maastricht 1867 (http://www.maastricht-1867.nl/) was die invloed nog uiterst krachtig zichtbaar op het eerste gezicht. Omdat Maastricht 1867 een project is van zeer lange adem waarvan de uitvoering tientallen jaren vergt, is dat nog steeds het geval in de deelmaquettes die in het kader van Maastricht 1867 tot stand komen. Op basis van mijn ontwerpideën van twintig jaar terug werken we daar met een aantal vrijwilligers van de stichting nog altijd aan. Zoals het "portret" van de fabrieken van Petrus Regout, dat nu voor het eerst te zien is op een tentoonstelling in het Historisch Centrum Limburg in Maastricht.

Zoals elke kunstenaar evolueerde mijn werk in de loop van de jaren en kreeg de vrije hand in mijn maquettes meer ruimte. De artistieke gap tussen de maquettes-in-opdracht en mijn vrije werk bestaat tegenwoordig niet meer. Opdrachtgevers die besluiten een stukje gebouwde omgeving te laten 'portretteren' bieden zoveel artistieke vrijheid dat die maquettes veel meer zijn dan uitingen van toegepaste kunst. Een voorbeeld daarvan is het werkstuk dat ik maakte in opdracht van de gemeente Maastricht, begin 2011. Het verhaalt over de vele facetten achter de ideeën voor het toekomstige Geusseltpark, waarbij de tastbare vormen van structuren en bebouwing helemaal in dienst zijn komen te staan voor het beschouwen van de 'genius loci' van dat nieuwe parkgebied aan de rand van Maastricht.

De fabrieken van Regout zijn t/m 30 december 2011 te zien op de expositie '175 jaar aardewerkfabriek De Sphinx', in het Historisch Centrum Limburg in Maastricht. Voor openingstijden, adres en verdere informatie: zie de website van het HCL: http://www.rhcl.nl/

Het werkstuk 'Geusseltpark' is niet zo gemakkelijk toegankelijk voor publiek. Het staat opgesteld in de sfeervolle werkkamer van de wethouder van Ruimtelijke Ordening in het statige Maastrichtse stadhuis.