Stenen, handen en ideeën / Stones, hands and ideas

 

 

 

Gebouwde menselijkheid tussen de Jordaan en de Middellandse Zee...

 

...in een reizende tentoonstelling!

In de menselijke geschiedenis mengden nieuwkomers zich maar zelden in alle rust onder hun gevestigde medemensen. Bijna altijd ontbrandde er een uitzichtloos conflict. Al tijdenlang is dat dan ook het geval in Palestina en Israël. Al eeuwen vestigen zich er nieuwe inwoners, en verplaatsen mensen zich binnen het gebied. Ze nemen hun religie, taal en gewoonten van thuis mee als een vertrouwd houvast.

 

Als mensen ergens zijn neergestreken is het creëren van een dak boven het hoofd het eerste dat moet gebeuren. De gedachten ‘van thuis’ over een vertrouwde leefomgeving spelen daarbij een hoofdrol. Buurten en dorpen van nieuwkomers komen er daardoor vaak anders uit te zien dan de bestaande bebouwing. Maar ook de bestaande, vaak eeuwenoude huizen waren al verrijkt met talloze invloeden van buitenaf.

 

Ondanks vele oorlogen, bezettingen en overeenkomsten, waardoor mensen moesten vluchten of verhuizen is het volledig vernietigen van de achtergelaten huizen vaak achterwege gebleven. Daardoor is het land tussen de Jordaan en de Middellandse Zee een schatkamer van bouwkunst en stedenbouw. Het is een schatkamer die bijna nooit helemaal wordt geopend. Israël en Palestina worden meestal door een sterk gekleurde bril bekeken. Religieuze, politieke, sentimentele of andere subjectieve brillen zorgen voor een emotioneel beladen selectie en maken het voor de belangstellende reiziger moeilijk de objectieve werkelijkheid van zand, stenen, cement en beton te ontdekken.

In onze tentoonstelling ‘Stenen, handen en ideeën’ spelen emotioneel geladen waardeoordelen geen rol. Het project wil een objectief beeld bieden van de unieke stedenbouw, bijzondere dorpsarchitectuur en andere, opmerkelijke menselijke sporen in het Israelisch-Palestijnse landschap.

Het is een reizende expositie die bestaat uit een voortdurend groeiend aantal kleine, gedetailleerde maquettes. Een afbeelding van de werkelijkheid, een korte beschrijving in het Engels en het Nederlands, en een aanduiding van de locatie maken de onderwerpen van ‘Stenen, handen en ideeën’ toegankelijk.

Wij (Gonnie Meijer en Paul Tieman) zijn uiteraard de drijvende krachten achter ons eigen project. We durven wel hardop te zeggen dat we een ruime reis- en werkervaring in het Midden-Oosten hebben opgebouwd. Onze diepgravende belangstelling voor stedenbouw en historische geografie bracht ons daar vanzelf op het spoor van de eeuwenoude Palestijnse bouwkunst, Europese fortificaties, Bosnische dorpen, Duitse gemeenschappen, Britse barakken, Israelische nederzettingen, en inventieve ingenieurskunst, om maar een paar voorbeelden te noemen. Om een volstrekte onafhankelijkheid te waarborgen organiseerden en financierden we het hele project zelf. Daardoor konden we in alle rust te werk gaan zonder inhoudelijke beïnvloeding van sponsors of subsidieverstrekkende instellingen.

‘Stenen, handen en ideeën’ beleeft zijn première bij boekhandel Selexyz in Maastricht. Deze boekhandel is gevestigd in de voormalige Dominicanenkerk en daar zal de eerste serie maquettes te zien zijn. Een ‘volle’ locatie als deze lijkt niet meteen voor de hand te liggen voor een tentoonstelling die de bezoeker in alle rust wil uitnodigen tot een nieuwe kijk op een gevoelig onderwerp. Maar toch was het een heel bewuste keuze. Een grote, algemeen georiënteerde boekhandel, gevestigd in een voormalig kerkgebouw kan volgens ons als geen andere geest het doel van het project onderstrepen en versterken.

 

Marcel Kurpershoek (Arabist, diplomaat, auteur van reisboeken en groot kenner van Arabische poëzie) opent de tentoonstelling met een sprekende voordracht. Hij weet waarschijnlijk beter dan wie ook, hoezeer de gekleurde bril van emotionele lading de fascinerende, verbijsterende werkelijkheid van het Midden-Oosten kan vertroebelen.

 

De opening is op zondag 20 januari 2013, om 15.30 uur en is voor iedereen vrij toegankelijk. Er is ook muziek (geen muzikaal behang) van Merle Sibbel.

 

Stenen. handen en ideeën / Stones, hands and ideas is te zien van 20 januari tot en met 2 maart 2013, tijdens de ruime openingstijden van Selexyz Dominicanen. Adres: Dominicanerkerkplein 1, Maastricht.

Bij de foto's:
1. Het 'throne village' Ras Karkar in werkelijkheid.
2. Het kasteel van Ras Karkar in aanbouw, maar dan 700 keer kleiner dan de werkelijkheid
3. De maquette van Ras Karkar in voltooide vorm
4. Een appartementenblokje uit de jaren 1950 in de wijk Kiryat Shalom in Tel Aviv.
5. Pas op de maquette wordt duidelijk dat Kiryat Shalom een unieke buurt is, aangelegd in de vorm van de Hebreeuwse (handschrift-)letter 'sjien' van 'sjalom', dat zowel 'vrede' als 'hallo' betekent.