Elf verwonderingen van plaats en tijd

1
een stukje lopen
de menselijke maat
opzien naar

2
vertekenend spiegelt de stad zich in het blikveld

3
het verstillend uitspreken van stenen

4
fiets even naar het park
daar is het voorjaar geurend vol

5
kleine wandeling
gaande komende
ver-beeldende tijdloosheden

6
kijk
de stroom van nu naar toen

7
bewustwording van plaats vooruitkijkend ervaren

8
de straten, pleinen en bruggen
leiden altijd weer
terug naar de zomerzon

9
een flinke zon
kracht en tempo
en weer terug

10
vergrotend keren de eeuwen om

11
's middags
vanuit dit moment

Stukjes uit een verhaal? Poëzie? Of een wonderlijke beschrijving van plaats en tijd?

Dat laatste komt nog het dichtst bij de werkelijkheid. Het kunstwerk in elf delen dat de gang van de verpleegunit van woonzorgcentrum De Beyart in Maastricht sinds een aantal maanden kenmerkt haalt de stad in huis. Figuurlijk, bijna letterlijk zelfs. Met de prachtige foto's die de broeders in de loop van de jaren in Maastricht hebben gemaakt als uitgangspunt heb ik elf denkbeeldige wandelingen opgebouwd. Elke wandeling heeft de Beyart als uitgangspunt en voert naar een keerpunt dat me door een treffende foto werd aangereikt. Soms was dat een dromerig zomerzicht op de Maas, soms een school van de broeders. Maar het kon ook een stemmingsvol hoekje van de tuin zijn. Om de foto's tot wandelingen te maken heb ik nieuwe foto's gemaakt. Heel veel, om zorgvuldig te kunnen selecteren. De nieuwe foto's laten straatbeelden zien die een impressie van rust bevatten zonder zielloos leeg te worden. Je ziet op de foto's daarom altijd wel wat beweging. Wandelaars en fietsers, auto's, lossende vrachtwagens. De opnamen zijn steeds op dezelfde manier gemaakt: vanuit de bebouwing terugkijkend in de richting van de Beyart. Daarmee geef ik uitdrukking aan de verandering van tijdsbeleving die de bewoners van de verpleegunit vaak meemaken. Een verder verleden dat helderder wordt naarmate het heden steeds meer vervaagt. Terugkijken wordt vooruitzien.

De gelaagdheid van het kunstwerk beperkt zich niet tot de foto's. De opbouw van de panelen, het materiaalgebruik, de beschildering, de lijntekeningen en de tekstregels vormen allemaal een deel van de dienstbare identiteit van de panelen.
Een paar voorbeelden: het leven verloopt slechts gedeeltelijk door sturing van het menselijk bewustzijn. Dat aspect is zichtbaar in de omlijsting van hergebruikt, enigszins onregelmatig bewerkt hout met hier en daar een onvoorspelbare knoest of een oud schroefgat. De niet-dekkende beschildering heeft er ook mee te maken. De karakteristieke identiteit van de Beyart komt terug als dunne, elkaar kruisende lijnen in kleurpotlood die het woord religie aanreiken, maar ook méér dan dat. De dienstbare functie van het kunstwerk wordt geopend doordat de foto's niet ingekaderd zijn aan de zijde van de kamerdeuren, en de panelen 'warm omarmend' opgebouwd zijn. Tot slot is het hele werk uitgevoerd in precies dezelfde kleuren als het schilderwerk in de gang. Daarmee geef ik uitdrukking aan mijn opvatting dat kunstwerken moeten communiceren door zich fluisterend in te voegen in hun omgeving.

Meestal gebruik ik deze website om publiekstoegankelijke projecten te belichten. Privé-opdrachten plaats ik niet op internet. Voor de elf panelen voor De Beyart maak ik een uitzondering. Het is een belangrijke opdracht en een uitgebreid bericht is daarom op zijn plaats. Uitgebreid, omdat u niet de mogelijkheid heeft om het werk in werkelijkheid te aanschouwen. De panelen zijn alleen bestemd voor de bewoners, hun bezoekers en het personeel van de verpleegunit. De rest van de wereld kan er dus niet naar gaan kijken!

Voor meer over De Beyart: www.debeyart.nl

De klassieke maquette - of niet?

Lang geleden was ik in het atelier van het Musée des Plans-Reliefs in Parijs, een maquettemuseum dat zijn gelijke niet kent in de wereld. Ik mocht daar een week of wat 'de kunst afkijken'. Kunst? Zeker! De tientallen stadsmaquettes die de kern van de Parijse collectie vormen kwamen eeuwen geleden tot stand door toedoen van 'artistes', kunstenaars in dienst van de Franse overheid. Het creëren van maquettes is een van de oudste kunstdisciplines die er bestaan, en zeker vanaf de renaissance werden maquettebouwers beschouwd als portrettisten van de bouwkunst. Maar rond 1850 veranderde dat. De dictatuur van de opkomende kunstacademies en gezaghebbende musea, met hun eenzijdige voorkeur voor schilder- en beeldhouwkunst verbande de maquettekunst in naar het rijk der ambachten. Maquettes waren dienstbare werkstukken en zeker geen zelfstandige kunstwerken, zo vond de benepen artistieke wereld anderhalve eeuw lang. De sterk toegenomen diversiteit in de kunstwereld biedt de laatste jaren echter weer mogelijkheden voor een herwaardering van deze oeroude kunstvorm, waarin ik me al sinds mijn jeugd uitdruk.
Mijn werk is altijd sterk beïnvloed geweest door dat van de Franse 'artistes'. Mijn voorliefde voor papier en hout, het aanbrengen van gelaagdheid door selectieve detaillering, abstractie in kleurgebruik en het werken met textuele elementen getuigen daarvan.
Toen ik in 1988 de grondslagen legde voor het project Maastricht 1867 (http://www.maastricht-1867.nl/) was die invloed nog uiterst krachtig zichtbaar op het eerste gezicht. Omdat Maastricht 1867 een project is van zeer lange adem waarvan de uitvoering tientallen jaren vergt, is dat nog steeds het geval in de deelmaquettes die in het kader van Maastricht 1867 tot stand komen. Op basis van mijn ontwerpideën van twintig jaar terug werken we daar met een aantal vrijwilligers van de stichting nog altijd aan. Zoals het "portret" van de fabrieken van Petrus Regout, dat nu voor het eerst te zien is op een tentoonstelling in het Historisch Centrum Limburg in Maastricht.

Zoals elke kunstenaar evolueerde mijn werk in de loop van de jaren en kreeg de vrije hand in mijn maquettes meer ruimte. De artistieke gap tussen de maquettes-in-opdracht en mijn vrije werk bestaat tegenwoordig niet meer. Opdrachtgevers die besluiten een stukje gebouwde omgeving te laten 'portretteren' bieden zoveel artistieke vrijheid dat die maquettes veel meer zijn dan uitingen van toegepaste kunst. Een voorbeeld daarvan is het werkstuk dat ik maakte in opdracht van de gemeente Maastricht, begin 2011. Het verhaalt over de vele facetten achter de ideeën voor het toekomstige Geusseltpark, waarbij de tastbare vormen van structuren en bebouwing helemaal in dienst zijn komen te staan voor het beschouwen van de 'genius loci' van dat nieuwe parkgebied aan de rand van Maastricht.

De fabrieken van Regout zijn t/m 30 december 2011 te zien op de expositie '175 jaar aardewerkfabriek De Sphinx', in het Historisch Centrum Limburg in Maastricht. Voor openingstijden, adres en verdere informatie: zie de website van het HCL: http://www.rhcl.nl/

Het werkstuk 'Geusseltpark' is niet zo gemakkelijk toegankelijk voor publiek. Het staat opgesteld in de sfeervolle werkkamer van de wethouder van Ruimtelijke Ordening in het statige Maastrichtse stadhuis.