Pierre Regout

In 2007 hield aardewerkfabriek Sphinx het na 173 jaar voor gezien in het centrum van Maastricht. De fabriek werd voor het grootste deel gesloopt. Het betekende een geweldige verandering voor de noordelijke binnenstad. Om dat moment te memoreren maakte ik dat jaar aan de gevel van het HuismethetHandje een kunstinstallatie waarin groot-industrieel Petrus Regout (1801-1878) de hoofdrol speelde. De mateloze trots waarvan Regout graag blijk gaf inspireerde me het sterkst. Trots was hij op het resultaat van ondernemerschap, zijn industriële koninkrijk. Hij materialiseerde dat succes door middel van rijk opgesmukte landgoederen, stadspaleisjes, arbeidershuisvesting en uiteraard de fabrieken zelf.

De rijkversierde ornamenten van landgoederen als Petite Suisse, Vaeshartelt of het 'Hooghuis' aan de Boschstraat in Maastricht waren echter vaak op typisch negentiende eeuwse wijze uitgevoerd: stucwerk en hout waren geliefde materialen. Langdurig waren ze niet bestand tegen weer en wind. Als een probleem werd dat allerminst ervaren. Regout en de zijnen gingen er vanuit dat de deftige panden al snel verbouwd, veranderd of vervangen zouden worden. Het woord verandering stond vanaf het begin van de industriële revolutie voor vooruitgang. Tot op de dag van vandaag wordt stilstand als achteruitgang ervaren, hoewel daar op velerlei terrein inmiddels grote vraagtekens bij gezet kunnen worden.

Tekenen op groot formaat is niet mijn grootste talent. Daarom voerde ik de basis voor Regout & les ouvriers als een tweetal kleine, geaquarelleerde portretten van de groot-industriëel. Ze zijn op hoge resolutie gescand en op groot formaat gereproduceerd als onderdeel van de installatie, die verder bestond uit twee opvallende 'ornamentele' lantaarns.
Eind 2007 is Regout & les ouvriers van de gevel van het HuismethetHandje verwijderd. De portretten en lantaarns verdwenen in vochtige kelders en stoffige zolders. De lantaarns kregen uiteindelijk een tweede leven aan de gevel van een poppentheater in Antwerpen. De portretten zijn uiteindelijk...  op hun oorspronkelijke plaats teruggekeerd! Sinds een paar maanden laten ze de gevel van het HuismethetHandje weer vertellen over de fascinerende sociale historie van de buurt rond de Boschstraat.

Ons HuismethetHandje vindt u in Maastricht, Achter de Barakken 35. Voor meer over het HuismethetHandje zie www.huismethethandje.blogspot.com. De bovenste foto geeft een beeld van de oorspronkelijke installatie, daaronder een van de twee portretten van Regout, en onderaan de gevel van het HuismethetHandje zoals die nu oogt.

Meerssenhoven

In Nederland is 2012 een themajaar over 'historische buitenplaatsen'. Een van de activiteiten is de unieke, reizende tentoonstelling Het grootse verkleind. Uniek, omdat de expositie helemaal bestaat uit maquettes van historische buitenplaatsen, landgoederen en kastelen. De tentoonstelling biedt de uitzonderlijke mogelijkheid om meer dan veertig Nederlandse buitenplaatsen uit alle provincies op één dag van dichtbij te bekijken. Op 26 mei is in Kasteel Keukenhof te Lisse de expositie officieel geopend. Momenteel zijn de miniaturen te zien in kasteel Geldrop. Begin september reizen ze naar landgoed Beeckestijn in Velsen.
Voor de tentoonstelling vervaardigde ik een vrij werk over buitenplaats Meerssenhoven bij Maastricht. Zoals gebruikelijk bij de meeste van mijn maquettes is het een mengeling van figuratieve en abstracte elementen. De gebouwen heb ik op miniaturistische wijze gedetailleerd uitgevoerd in lindenhout. Ook is de plattegrond van de formele tuin te ontdekken. Maar het model laat meer dan alleen de zichtbare werkelijkheid zien. Er wordt ook een verhaal mee verteld. Het verhaal van de buitenplaats die omstreeks 1744 vorm kreeg op een bijzondere plek, daar waar de vallei van de Maas overgaat in la grande plaine hollandaise, de grote Hollandse laagvlakte. Het huis Meerssenhoven is op het noordwesten gericht en kijkt daardoor als het ware uit op dat vlakke Nederland. Dat denkbeeldige uitzicht is in de maquette zichtbaar gemaakt met abstracte lijnen die vloeiend en recht verlopen. Ook de Franse titel On regarde les lignes droites de la grande plaine hollandaise (men kijkt naar de rechte lijnen van de grote Hollandse laagvlakte) vertelt erover.

De foto's geven een beeld van On regarde les lignes droites de la grande plaine hollandaise, al blijft het moeilijk om de fijne details met voldoende scherpte te fotograferen.

Le maquettiste

Zo noem je in het Frans een maquettebouwer. Het rijmt niet toevallig op het woord artiste, kunstenaar. De kunstdiscipline van de verkleinde miniatuurwereld is een zeldzame. Maar wel één van de oudste en meest omvattende. In de prehistorie werden er al modellen gemaakt van ossen en ander vee, in het oude Egypte waren het kunstwerken die meegingen in het graf, de Chinese beschaving bracht ongelooflijke miniatuurkunst voort in een tijd dat we elkaar in Europa nog met knotsen te lijf gingen; een bouwmeester uit de oudheid liet in het Nationaal Museum in Libanon een schitterend stenen model na van een theater. Letterlijk uit het jaar nul. En de maquettemakers die twee eeuwen lang werkten aan de beroemde verzameling stadsmaquettes van het Musée des Plans-Reliefs in Parijs werden in hun tijd zonder aarzeling aangeduid als artistes. Het zijn maar een paar voorbeelden.

En zouden foto's ook niet beschouwd moeten worden als verkleinde werkelijkheden?

De adembenemend mooie foto's die fotograaf Johannes Timmermans maakte van mijn vingers als maquettiste zijn zonder twijfel kunstwerkjes op zichzelf. Ze verkleinen de miniatuurwereld niet maar leggen er juist het spreekwoordelijke vergrootglas op. Hij maakte de serie voor de tentoonstelling 'Het grootse verkleind', die van 8 juli t/m 2 september 2012 in kasteel Geldrop te zien is. In groots afgedrukte vorm zullen de foto's daar mijn werk Regarder la grande plaine hollandaise illustreren.

La lampe-insecte

La banquette was het eerste object van de reeks die de installatie PourToujours: HuisjeBoompjeBeestje gaat vormen. De Lampe-Insecte is het volgende werk in dat kader. Net als in de banquette hebben we ook daarin technieken toegepast die voor ons beiden nieuw waren. Aurore Halpert heeft de vleugels in fijnzinnig kantwerk uitgevoerd, de andere delen van het Insecte voegde ik eraan toe in soldeerwerk van zilverdraad met een doorsnede van een kwart millimeter. De bewegingen die l'insecte tot steun dienen bestaan uit wat zwaarder messingdraad. Het draadwerk oogt nog wat 'metalig', na verloop van tijd bereikt het zijn bedoelde kleuren: het zilver wordt zwart, de soldeerverbindingen grijs en het messing bruin.  La lampe is uitgevoerd in glas, hout en light emitting diodes, beter bekend als 'leds'. Zoals gebruikelijk in mijn werk vormt de aansluittechniek deel van het werk.

PourToujours: HuisjeBoompjeBeestje wordt gerealiseerd in het Theater aan het Vrijthof in Maastricht. De vernissage is voorzien in januari 2013. De installatie zal ook benut worden door een tweetal vertelkunstenaars.